*30 kwietnia 2014 roku w Poznaniu, w ramach obchodów 10 rocznicy akcesji Polski do Unii Europejskiej, pod patronatem honorowym Parlamentu Europejskiego odbyła się konferencja „10 na 10. Unia Europejska – Samorząd – Obywatele”, zorganizowana przez Samorząd Województwa Wielkopolskiego wspólnie z partnerami: Stowarzyszeniem Instytut Zachodni oraz Urzędem Miasta Poznania. Konferencję otworzył Marszałek Województwa Wielkopolskiego Marek Woźniak, odczytując list od Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej  Bronisława Komorowskiego skierowany do uczestników konferencji i mieszkańców Wielkopolski specjalnie z tej okazji.*

Nawiązując do słów Prezydenta Komorowskiego, Marszałek Woźniak podkreślił jak wielką wagę dla ludzi z jego pokolenia ma członkostwo w Unii Europejskiej i zdobycze przemian demokratycznych. „My ludzie, którym przyszło żyć w poprzednim systemie – widzimy różnicę i nade wszystko doceniamy takie wartości jak demokracja, suwerenność i wolność”- podkreślił Marszałek Woźniak. Nawiązał także do długiej drogi, jaką przyszło pokonać naszemu regionowi w dostosowaniu do standardów unijnych w okresie przedakcesyjnym i później w ramach członkostwa. Tym trudnym czasie transformacji i adaptacji – mogliśmy liczyć na naszych przyjaciół, na regiony partnerskie Europy Zachodniej, które uczyły nas, wspierały i pomagały zrozumieć tajniki sprawnego funkcjonowania we Wspólnocie. Dziś dzielimy się tym doświadczeniem z krajami, które dążą do integracji ze strukturami europejskimi. Jako przykład, Marszałek Woźniak wspomniał – historyczne już, założycielskie posiedzenie Konferencji Władz Lokalnych i Regionalnych Partnerstwa Wschodniego w Poznaniu 8 września 2011r. Podkreślił także moc inicjatyw regionalnych oraz specjalnych projektów skierowanych na współpracę z krajami Europy Wschodniej. Dziękując licznie zgromadzonym uczestnikom konferencji, podkreślił, iż realizacja tego projektu możliwa była dzięki współpracy z Ministerstwem Spraw Zagranicznych, w ramach mechanizmu samorządowego i obywatelskiego wsparcia MSZ.

Otwierający konferencję w imieniu Ministerstwa Spraw Zagranicznych Podsekretarz Stanu ds. Prawnych i Traktatowych, Artur Nowak-Far, odnosząc się do jubileuszu członkostwa Polski w Unii Europejskiej, retrospektywnie przypomniał oczekiwania samorządów regionalnych i lokalnych tuż przed rozszerzeniem Unii Europejskiej, analizując ich obawy i pytania o przyszłość. Nawiązując humorystycznie do powiedzenia, iż jeśli mówi się, że pierwsze dziesięć lat jest najtrudniejsze w małżeństwie, to jeśli miniona dekada była najtrudniejszym czasem Polski w Unii Europejskiej, to powinno to „napawać gruntownym optymizmem” na przyszłość.

Konferencja objęta została Patronatem Honorowym Parlamentu Europejskiego, dlatego też słowo do uczestników konferencji za pomocą przekazu video, skierował również Przewodniczący Parlamentu Europejskiego Martin Schulz.

Podczas panelu I konferencji, w którym wystąpili: Artur Nowak-Far, Podsekretarz Stanu ds. prawnych i traktatowych, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Marek Woźniak, Marszałek Województwa Wielkopolskiego, Członek CORLEAP, Wiceprzewodniczący Komitetu Regionów, Luc van den Brande, Członek i były Przewodniczący Komitetu Regionów, Doradca Komisarza UE ds. polityki regionalnej, Marek Grela, Ambasador ad personam, pierwszy Stały Przedstawiciel RP przy UE, Iurie Bodrug, Ambasador Nadzwyczajny i Pełnomocny Republiki Mołdawii w RP, Dorin Chirtoacă, Członek Biura Konferencji Władz Lokalnych i Regionalnych Partnerstwa Wschodniego (CORLEAP) oraz Wiktor Zamiatin Ekspert Centrum Razumkowa (Kijów), paneliści analizowali kolejne etapy rozwoju UE w kontekście wyzwań, które pojawiały się w konstrukcji porządku międzynarodowego po II wojnie światowej. W szczególności zaś zwrócono uwagę na kryzys gospodarczy, z którym część państw europejskich boryka się od kilku lat, kryzys polityczny związany z wydarzeniami na Ukrainie oraz sytuacja Mołdawii. Uznano, że są to niewątpliwie wyzwania, na które UE jako całość i jej poszczególni członkowie muszą znaleźć odpowiedź.

Debata w pierwszej części konferencji dotyczyła także procesu rozszerzenia Unii Europejskiej – zarówno w kontekście doświadczeń jak i perspektyw dla państw Bałkanów Zachodnich oraz tych objętych programem Partnerstwa Wschodniego. Poddając ocenie minioną dekadę w Unii Europejskiej, moderator Adam Balcer odniósł się nie tylko do doświadczeń krajów największego rozszerzenia Wspólnoty, ale także kwestii członkostwa Bułgarii, Rumunii oraz aspiracji karków bałkańskich, Turcji i sytuacji na Ukrainie. Analizując różne doświadczenia krajów członkowskich, paneliści odnieśli się także do obserwowanych w Europie przyczyn „zmęczenia rozszerzeniem”. Ambasador ad personam Pan Marek Grela zaproponował, aby z uwagi na trudną sytuację Unii Europejskiej i jej najbliższego sąsiedztwa oraz rolę jaką Polska odgrywa, poddać pod dyskusję nie tylko kwestie związane z miniona dekadą, ale przede wszystkim z wizją Polski w Unii Europejskiej za 10 lat.

Niezwykle wzruszające i emocjonalne dla słuchaczy było wystąpienie Ambasadora Mołdawii Iurie Bodruga, który występując ze swoistym apelem, zabrał głos z perspektywy kraju Partnerstwa Wschodniego, którego przyszłość, bezpieczeństwo i stabilizacja – obecnie bardziej niż kiedykolwiek - zależy od współpracy z Unią Europejską. Ambasador przypomniał, iż w 2004r. miał okazję obserwować w Warszawie proces akcesji Polski do Wspólnoty, a teraz po 10 latach ponownie wrócił do Polski obejmując placówkę dyplomatyczną Mołdawii w Warszawie. „Pamiętam Wasze oczekiwania, ale i Wasze obawy, co będzie kiedy Polska stanie się członkiem Unii Europejskiej. Z zazdrością patrzę na to co Polska osiągnęła. Osiągnęliście tak wiele!” Omawiając sytuację polityczną i ekonomiczną Mołdawii oraz progres negocjacyjny ostatnich tygodni podkreślił, iż zdaje sobie sprawę z trudów jakie stoją na drodze do członkostwa. „Przed nami trudna droga. Jesteśmy tego świadomi. Ale nie wybierajmy łatwych dróg – bo te drogi prowadzą donikąd”- powiedział Ambasador Bodrug. Podkreślił także jak ważnym elementem jest dialog i dobra wola wszystkich stron. Mołdawia jest na taki dialog gotowa. Potrzebuje sygnałów dobrej woli ze strony krajów członkowskich. Tacy przyjaciele i sojusznicy są już widoczni, ale ciągle potrzeba ich szukać. W Warszawie w Tallinie, w Rydze, w Sofii i w wielu innych stolicach.

Mer Kiszyniowa oraz Członek Prezydium CORLEAPu, odnosząc się do mołdawskich doświadczeń, dotknął gorzkich i trudnych tematów korupcji, „kupowania” głosów obywateli tanimi zabiegami, kruchości sytuacji w Mołdawii i konieczności większej mobilizacji krajów unijnych w kontekście zbliżenia Mołdawii do Unii Europejskiej. Przypomniał, że tak jak kiedyś wiał „wiatr zmian” (dosłownie: „wind of change”) obalający socjalistyczny ład w Europie Wschodniej, tak i teraz ponownie czas na wielką europejską „Solidarność”. „Członkostwo dla Mołdawii od zaraz! Nie później” – apelował Chirtoacă.

Kolejno, konferencja odbywała się równolegle w dwóch panelach. Panel drugi pt. „Samorząd w Unii – Unia w samorządzie. Dekada zmian” moderowany przez Pana dra Jacka Kucharczyka – Prezesa Fundacji Instytut Spraw Publicznych. Udział wzięli w nim: Ryszard Grobelny, Prezydent Miasta Poznania, Prezes Związku Miast Polskich, Hella Dunger-Löeper, Pełnomocnik Berlina ds. Europejskich, Mark Weinmeister, Sekretarz Stanu ds. Europejskich Hesji, Robert Kotzian, Zastępca Burmistrza Brna, Dávid Fekete, Zastępca Burmistrza Győr, Andris Jaunsleinis, Przewodniczący Łotewskiej Delegacji do Komitetu Regionów, Arnoldas Abramavičius, Przewodniczący Litewskiej Delegacji do Komitetu Regionów oraz Jerzy Stępień, Dyrektor Instytutu Przestrzeni Obywatelskiej i Polityki Społecznej Uczelni Łazarskiego, b. Prezes Trybunału Konstytucyjnego.

W drugim panelu dyskusja dotyczyła przede wszystkim doświadczeń i dobrych praktyk samorządów państw rozszerzenia 2004 roku płynących z minionej dekady ich członkostwa, a także perspektyw na kolejne lata. Interesujące było zestawienie doświadczeń regionów, tzw. „starych” krajów członkowskich jak Niemcy, z regionami państw, które przyjęto do Wspólnoty w 2004r. Prezydent Poznania Ryszard Grobelny, który odniósł się nie tylko do doświadczeń minionej dekady, do błędów jakich nie udało się w Polsce osiągnąć na etapie dostosowywania naszych ram prawnych do prawa wspólnotowego, ale także do przyszłości. Prezydent zaapelował do instytucji unijnych i centralnych o „więcej zaufania do samorządów, więcej kompetencji, ale i więcej narzędzi, które pozwolą te kompetencje sprawnie i efektywnie realizować”.

Panel trzeci pt. Budowa społeczeństwa obywatelskiego w kontekście 10-lecia wyborów do Parlamentu Europejskiego, który moderował reprezentujący Instytut Socjologii UAM dr hab. Krzysztof Podemski, zaszczycili swoją obecnością: Marge Mardisalu-Kahar, Dyrektor Zarządzająca, Estońskie Centrum Partnerstwa Wschodniego (ECEAP), Martyna Michalik, Fundacja Edukacja dla Demokracji, Olimpia Dragouni, Stowarzyszenie Bałkanistyka, Mikołaj Cześnik, Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej, Instytut Spraw Publicznych PAN, Róża Rzeplińska, Prezes Stowarzyszenia Art. 61. Panel, który cechowała najbardziej ożywiona dyskusja, poświecony został budowie społeczeństwa obywatelskiego w państwach naszego rozszerzenia, państwach Partnerstwa Wschodniego oraz Bałkanów Zachodnich. W związku z 10 rocznicą wyborów do Parlamentu Europejskiego omówione zostaną także przykłady dobrych praktyk w kontekście zwiększania partycypacji społecznej i budowania frekwencji w wyborach do Parlamentu Europejskiego.

Konferencja „10 na 10. Unia Europejska – Samorząd – Obywatele” realizowana była w ramach mechanizmu wsparcia samorządowego i obywatelskiego wymiaru polskiej polityki zagranicznej. Projekt jest współfinansowany ze środków Ministerstwa Spraw Zagranicznych.

Patronat medialny: TVP INFO, TVP Poznań, Radio Merkury, Polska The Times Głos Wielkopolski, Pismo Samorządu Terytorialnego WSPÓLNOTA