Położenie Wielkopolski na mapie Europy i Polski decyduje o dynamicznym rozwoju gospodarczym i społecznym, którego konsekwencje dla przestrzeni nie zawsze są pozytywne i oczekiwane. To, w jaki sposób im sprostać i jak uczynić z nich dodatkowy czynnik wzrostu, jest przedmiotem prac samorządu województwa. Metropolia Poznań, choć dla wielu z nas to daleka przyszłość, dla urbanistów jest już częścią opracowanych planów. Przygotowanie regionu na procesy i zjawiska, które są charakterystyczne dla obszarów metropolitalnych, to jeden z priorytetów rozwoju regionu.

Wojciech Jankowiak, Wicemarszałek Województwa Wielkopolskiego, w dniu 15 maja 2012 r. zorganizował III debatę nad Projektem Planu zagospodarowania przestrzennego Poznańskiego Obszaru Metropolitalnego (POM). Dyskusję, która odbyła się w Sali Herbowej Wielkopolskiego Urzędu Wojewódzkiego, prowadził prof. dr hab. Tadeusz Stryjakiewicz. W debacie udział wzięli reprezentanci miast i gmin wchodzących w skład Poznańskiego Obszaru Metropolitalnego, przedstawiciele świata nauki i biur planowania przestrzennego.

Pierwsze dwie debaty poświęcone koncepcji Planu zagospodarowania przestrzennego POM odbyły się w podobnym składzie uczestników w Poznaniu w 2011 roku. Umożliwiły one zapoznanie się z projektem dokumentu oraz zapewniły możliwość aktywnego udziału w procesie jego tworzenia. W styczniu i lutym 2012 roku zespół projektantów Wielkopolskiego Biura Planowania Przestrzennego w Poznaniu, pod kierunkiem mgr inż. arch. Jowity Maćkowiak, kontynuując tę współpracę, przeprowadził serię spotkań roboczych z przedstawicielami miast i gmin Poznańskiego Obszaru Metropolitalnego. Ich celem było zebranie szczegółowych opinii i wniosków oraz dyskusja nad rozwiązaniami przyjętymi w projekcie Planu.

W pierwszej części III debaty omówiono rolę i charakter Planu zagospodarowania przestrzennego POM. Wojciech Jankowiak zwrócił uwagę, że Plan Poznańskiego Obszaru Metropolitalnego, jest zapisem polityki przestrzennej samorządu województwa. Określa on spójny model transportu zbiorowego oparty o kolej metropolitalną oraz określa docelową sieć dróg w POM. Plan pokazuje też optymalny kształt systemu przyrodniczego jako podstawy rozwoju przestrzennego miast i gmin POM. Wreszcie to, co najważniejsze – Plan POM określa ograniczenia i preferencje dla rozwoju przestrzeni zurbanizowanych. Dzięki połączeniu najważniejszych ustaleń, Plan ma spełniać rolę koordynacyjną rozwoju przestrzennego miast i gmin. Plan opracowany w zaawansowanej technice cyfrowej umożliwia szczegółową analizę jego ustaleń przez wszystkich zainteresowanych. Jako dokument uchwalany przez Sejmik Województwa, Plan POM stanowić będzie podstawę do opiniowania i uzgadniania projektów dokumentów planistycznych w ramach sprawowanych przez samorząd województwa zadań. Jego ścisłe powiązanie ze Strategią Rozwoju Województwa Wielkopolskiego oraz z Wojewódzkim Regionalnym Programem Operacyjnym zapewni możliwość sprawnego wdrażania i stosowania wielu nowych narzędzi, również leżących poza domeną gospodarki przestrzennej.

Marszałek Wojciech Jankowiak zwrócił uwagę na zapisy przyjętej w grudniu 2011 r. przez Radę Ministrów Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju i aspekty prawne dotyczące obszarów metropolitalnych, które nie dają wystarczających przesłanek zarządzania obszarami metropolitalnymi. Budowanie porozumienia dla konieczności współpracy i współzarządzania w Poznańskim Obszarze Metropolitalnym jest tak samo ważne jak tworzenie strategii i planów jego rozwoju. Zawiązane samorządowe Stowarzyszenie Metropolia Poznań jest doskonałym przykładem oddolnego budowania takich relacji o charakterze regionalnym. Wojciech Jankowiak zwrócił też uwagę, że tak jak ważny jest Poznań i otaczające go gminy, ważna jest też spójność całego regionu. Nowy okres budżetowy Unii Europejskiej sprzyjać ma budowaniu tożsamości regionalnych i scalaniu regionów, również ich części pozametropolitalnych.

Podczas kolejnego wystąpienia główny projektant Planu, arch. Jowita Maćkowiak, podsumowała spotkania robocze z samorządami lokalnymi i omówiła wprowadzone zmiany w projekcie Planu. Zwróciła uwagę, że w projekcie dokumentu nadal otwarte pozostają te zagadnienia i problemy, których szczegółowe rozstrzygnięcie leży poza kompetencjami samorządów lokalnych i regionalnych, jak np. budowa linii kolejowej dużych prędkości. Prowadzenie dyskusji oraz gromadzenie opinii nad szczegółowymi rozwiązaniami zastosowanymi w projekcie Planu objęli prof. dr hab. Tadeusz Stryjakiewicz (Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu) wraz z prof. dr hab. Wandą Gaczek (Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu).

Zamykając i podsumowując spotkanie, Wicemarszałek Wojciech Jankowiak, zaznaczył, że debaty i spotkania robocze nad kierunkami rozwoju Poznańskiego Obszaru Metropolitalnego wymagały współpracy i zaangażowania wszystkich przedstawicieli samorządów lokalnych w POM. Powstał tym samym projekt jednolity, czytelny i społecznie akceptowany, jako wskazówka rozwoju tego szczególnego obszaru. Owocna współpraca przy jego tworzeniu stanowić może początek właściwego zarządzania obszarem metropolitalnym oraz, co najważniejsze, zapewni ścisłą koordynację zagospodarowania przestrzennego gmin.