„Założenia Strategii  Rozwoju Polski Zachodniej” z podpisami pięciu marszałków województw Polski Zachodniej zostały przekazane 2 kwietnia br. minister rozwoju regionalnego Elżbiecie Bieńkowskiej.  W świetle jupiterów i fleszy dokument podpisywali marszałkowie: województwa dolnośląskiego Rafał Jurkowlaniec, lubuskiego – Elżbieta Polak, wielkopolskiego – Marek Woźniak, zachodniopomorskiego – Olgierd Geblewicz, a w imieniu Opolskiego – wicemarszałek Tomasz Kostuś.

Uroczystość w sali Anny Jagiellonki na Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie była finalnym akcentem zakończenia I etapu prac nad przygotowaniem Strategii Rozwoju Polski Zachodniej. Zaprezentowane na konferencji „Założenia Strategii Rozwoju Polski Zachodniej” to dokument programowy nowej generacji na poziomie makroregionalnym, identyfikujący potencjały rozwojowe oraz najważniejsze bariery rozwoju tego obszaru. „Założenia…” formułują cele strategiczne i operacyjne przyszłej strategii oraz nakreślają system monitorowania dokumentu. Wymiernym efektem przeprowadzonych prac jest również  19 ekspertyz  problemowych,  pięć  raportów regionalnych oraz  raporty metodyczny i  diagnostyczny - wypracowanych przez  ekspertów i przedstawicieli województw tworzących Grupę Sterującą, działającą w  ramach  inicjatywy  „Polska Zachodnia  2020”.

Spotkanie na zamku otworzył marszałek Olgierd Geblewicz, który dziękując pani minister Bieńkowskiej za przybycie, równie serdeczne słowa powitania skierował do partnerów inicjatywy. 

Zdaniem marszałka Geblewicza moment przekazania „Założeń Strategii  Rozwoju Polski Zachodniej” to wielki dzień tak dla województwa zachodniopomorskiego, jak i pozostałych województw. To zwieńczenie i zarazem podsumowanie blisko dwuletniej pracy nad koncepcją Polski Zachodniej. – Połączyła nas wspólna wizja, wizja makroregionu Polski Zachodniej, otwartego i jednocześnie spójnego terytorialnie – podkreślił marszałek. – Chcemy, aby Polska Zachodnia stała się miejscem kreatywnym i atrakcyjnym. Olgierd Geblewicz nie ukrywał, że autorzy dokumentu liczą na to, że przedstawione „Założenia…” zostaną przez rząd poważnie potraktowane.

Kolejnym głosem w dyskusji była prezentacja kalendarium wydarzeń związanych z realizacją inicjatywy makroregionalnej. Przedstawił ją wicemarszalek województwa zachodniopomorskiego Wojciech Drożdż. Jak zaznaczył, zręby Polski Zachodniej tworzyły w intensywnym współdziałaniu wszystkie województwa, a punktem startu było podpisanie 26 sierpnia 2010 r. w Szczecinie porozumienia inicjującego powstanie Polski Zachodniej. Niespełna dwa lata później w Poznaniu (2 marca 2012 r.) został przyjęty ostateczny projekt założeń do strategii rozwoju makroregionu. Osiągnięcie takiego efektu było możliwe tylko dzięki ścisłej i jednomyślnej współpracy sygnatariuszy porozumienia – podkreślił Wojciech Drożdż.

Osobny punkt programu poświęcony był omówieniu samego dokumentu, założenia do strategii Polski Zachodniej merytorycznie punktował prof. Jacek Szlachta, ekspert kluczowy. Referując tematykę dokumentu, zwrócił on przede wszystkim uwagę na zaistnienie oryginalnego systemu partnerstwa pomiędzy szczeblami administracji centralnej (Ministerstwo Rozwoju Regionalnego), administracji samorządowej (Urzędy Marszałkowskie, administracja lokalnego szczebla) oraz środowiskiem naukowym. – Polska Zachodnia to unikalne przedsięwzięcie w skali kraju – komentował pan profesor. A jaka jest kondycja i potencjał pięciu regionów pokazywały tabele i mapy, m.in. ujmujące wartość PKB w przeliczeniu na km kwadratowy odpowiedniego obszaru, albo pozycjonujące regiony Polski Zachodniej według V Raportu Kohezyjnego.  

Jak zauważył prof. Jacek Szlachta, prace nad rozwojem Polski Zachodniej współbrzmią z krajowymi dokumentami, to dobra zaliczka na przyszłość, bo w najważniejszych dokumentach strategicznych – Koncepcji Zagospodarowania Przestrzennego Kraju i Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego – są zapisy, które otwierają drogę nadoodrzańskiemu makroregionowi.

Przed złożeniem podpisów każdy z marszałków miał do dyspozycji swoje „pięć minut” na wygłoszenie komentarza. We wszystkich opiniach zdecydowanie słychać było nutę satysfakcji i dumy z osiągniętego celu.

Jako pierwsza głos zabrała Elżbieta Polak, marszałek województwa lubuskiego.  

- Uważam, nie tak jak niektórzy, że w każdym działaniu najważniejszy jest początek – rozpoczęła swoją wypowiedź pani marszałek, by dodać już całkiem poważnie, że jej zdaniem regiony Polski Zachodniej  pokazały, że można się porozumieć i przełożyć to współdziałanie na wiele innych obszarów współpracy międzyregionalnej. – My po prostu programujemy przyszłość dla Polski Zachodniej i - co istotne – robimy to razem! – tak mówiła o założeniach strategii Elżbieta Polak.

Z kolei wicemarszałek województwa opolskiego Tomasz Kostuś zauważył, że choć powodów do radości tego dnia jest dużo, to radość będzie pełna dopiero wtedy, kiedy Rada Ministrów przyjmie ten dokument. Wicemarszałek Kostuś podkreślił zbieżność w wielu punktach podpisywanego dziś dokumentu ze Strategią Rozwoju Województwa Opolskiego. – Dla naszego województwa najważniejszym obecnie problemem jest kryzys ludnościowy. W jego rozwiązaniu skutecznie może pomóc wdrożenie programu dla Polski Zachodniej – stwierdził Tomasz Kostuś.

- Nasze doświadczenia okazały się zaskakująco podobne – mówił o pracach nad „Założeniami…” marszałek województwa dolnośląskiego Rafał Jurkowlaniec. W jego opinii ważnym ogniwem w precyzowaniu wyzwań dla Polski Zachodniej jest położenie nadgraniczne województw oraz bezpośrednie sąsiedztwo Niemiec. – To determinuje przyszłość naszych województw, Polska Zachodnia pozwoli stać się nam silnym partnerem w orbicie wpływów Berlina – akcentował marszałek Jurkowlaniec, zwracając przy tym uwagę, że makroregion będzie mógł przejąc na siebie rolę pomostu pomiędzy Warszawą a berlińską metropolią.

- Dla mnie to jest fenomen – tak widział prozumienie Polski Zachodniej marszałek województwa wielkopolskiego Marek Woźniak. – Jesteśmy na historycznym etapie rozwoju samorządu – ocenił – za nami już etap budowania własnej pozycji i konkurencjyjności, teraz chyba nadszedł już czas na kształtowanie nowego szczebla ustroju samorządowego. Marszałek Woźniak nie ukrywał, że pozycja jego województwa jest szczególna, ale – jak zaznaczył - jest tyle wspólnych problemów, że tylko w formule Polski Zachodniej można współdziałać dla przyszłości. Na przykład, Poznań jest żywotnie zainteresowany rozwojem sieci transportowej w układzie południkowym, gdyż obecny układ jest wręcz katastrofalny. – Najważniejsze, że zaczęliśmy współpracę, że obecnie dysponujemy niepowtarzalnymi analizami i materiałem badawczym dotyczącymi mojego i pozostałych regionów – stwierdził Marek Woźniak.

Marszałek Olgierd Geblewicz zanim przekazał głos minister Elżbiecie Bieńkowskiej, przypomniał, że dalsze losy „Założeń…” to domena decyzji rządowych. - Przygotowaliśmy dokument według naszej najlepszej wiedzy, teraz jego los w rękach Ministerstwa Rozwoju Regionalnego i pani minister, a potem rządu – powiedział marszałek Geblewicz, nie ukrywając, że liczy na to, że rząd podzieli ideę Polski Zachodniej.   

Cykl wystąpień zakończyła minister Elżbieta Bieńkowska, która bardzo uważnie wsłuchiwała się w przedstawione fakty i racje. Przede wszystkim zaznaczyła, że w systemie planowania strategicznego Polska Zachodnia ma zagwarantowane miejsce, choć co do źródeł finansowania jest za wcześnie przesądzać. - W każdym razie wymiar finansowy jest już zabezpieczony, jakkolwiek zostanie on potem szczegółowo ujęty – mówiła pani minister. – Ważne, że wypracowywany jest instrument koordynujący przepływ pieniędzy, jakim będzie strategia makroregionalna. I przestrzegła: - To powinna być wspólna strategia…

Jak wynikało ze słów minister Bieńkowskiej, zaskoczeniem dla niej samej był stopień identyfikacji uczestników porozumienia Polski Zachodniej z celami tej inicjatywy. Przywołała tu przykład programu dla Polski Wschodniej, grupującego również 5 województw, który w tym elemencie zasadniczo się różni, choć samemu wdrażaniu projektów nie można nic zarzucić.

W najbliższych dniach – zapowiedziała minister Elżbieta Bieńkowska – zostanie przedłożony rządowi dokument organizujący główne zarysy programów operacyjnych w świetle nowej perspektywy finansowej. „Założenia Strategii  Rozwoju Polski Zachodniej” świetnie trafiły więc w czas, zwłaszcza w kontekście unijnych trendów preferujących inicjatywy makroregionalne.

Po tym wystąpieniu marszałek Olgierd Geblewicz zaprosił marszałków do składania podpisów. I chwilę potem w pełni sformalizowany już dokument przekazał w ręce minister rozwoju regionalnego Elżbiety Bieńkowskiej.

Spotkanie w sali Anny Jagiellonki zakończyła konferencja prasowa liderów Polski Zachodniej i pani minister Bieńkowskiej.

Inicjatywa dla Polski Zachodniej jest oddolnym działaniem samorządów województw. Podstawą podjętych prac stało się zawarte 26 sierpnia 2010 roku w Szczecinie porozumienie pomiędzy samorządami pięciu województw: dolnośląskiego, lubuskiego, opolskiego, wielkopolskiego oraz zachodniopomorskiego, w sprawie pojęcia wspólnych prac nad strategią i programem operacyjnym rozwoju Polski Zachodniej.

Z chwilą przekazania „Założeń Strategii  Rozwoju Polski Zachodniej”, zgodnie z obowiązującym w Polsce porządkiem prawnym, dalsze prace nad powstaniem Strategii Rozwoju Polski Zachodniej 2020, prowadzone będą przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, gdyż to minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego może wnieść dokument pod obrady Rady Ministrów w celu jego zatwierdzenia.

Na podstawie zapisów porozumienia województw oraz przeprowadzonych prac analityczno-studialnych zaproponowano następującą listę celów szczegółowych strategii:

I. Poprawa stanu bezpieczeństwa energetycznego oraz środowiskowego, w szczególności powodziowego.

II. Poprawa poziomu spójności i dostępności terytorialnej Polski Zachodniej w układzie międzyregionalnym.

III. Tworzenie warunków dla rozwoju społeczeństwa informacyjnego w skali całego makroregionu.

IV. Wspieranie rozwoju sieci współpracy ośrodków naukowo-technologicznych i akademickich Polski Zachodniej oraz rozwijanie innych elementów gospodarki opartej na wiedzy. 

V. Stymulowanie kompleksowego rozwoju osi odrzańskiej.

VI. Rozwój i sieciowanie funkcji metropolitalnych w ośrodkach wojewódzkich Polski Zachodniej.

VII. Tworzenie wspólnego produktu turystycznego Polski Zachodniej. 

VIII. Osiągnięcie nowej jakości współpracy transgranicznej.

Strategia Rozwoju Polski Zachodniej na tle dotychczasowych doświadczeń programowania rozwoju regionalnego w Polsce jest z pewnością przedsięwzięciem innowacyjnym. Ale nie ulega wątpliwości, że powinna stać się trwałym elementem krajowego systemu planowania strategicznego.

Przekazanie „Założeń Strategii Rozwoju Polski Zachodniej ” nie kończy pracy samorządów województw nad dokumentem. W najbliższym czasie planowane jest w Szczecinie spotkanie członków Grupy Sterującej, podczas którego będą oni pracować nad listą przedsięwzięć priorytetowych, tj. projektów międzyregionalnych, istotnych z punktu widzenia rozwoju społeczno-gospodarczego województw, partnerów strategii makroekonomicznej.

Zgodnie z deklaracją podsekretarza stanu w resorcie rozwoju regionalnego Waldemara Sługockiego, samorządy regionalne będą również współpracować z Ministerstwem Rozwoju Regionalnego nad przygotowaniem ostatecznego kształtu Strategii Polska Zachodnia 2020, a po jej przyjęciu w dalszej kolejności – po akceptacji przez rząd koncepcji MRR dotyczącej systemu zarządzania środkami unijnymi na lata 2014-2020, również nad programu operacyjnego dla Polski Zachodniej.