Bardziej zielony, cyfrowy i bliżej obywateli – taki ma być nasz region przy wsparciu z programu Fundusze Europejskie dla Wielkopolski 2021-2027. Z nowego budżetu planowane jest m. in. wybudowanie Centrum Muzyki w Poznaniu i bloku operacyjnego w Kaliszu, stworzenie dwutorowości przez Wartę  w Obornikach Wielkopolskich oraz rewitalizacja linii kolejowej od Wągrowca przez Gołańcz do granicy województwa.

Fundusze Europejskie dla Wielkopolski 2021-2027 to nowa nazwa programu regionalnego (wcześniej to Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny na lata 2014-2020), który znajdzie się w dyspozycji Zarządu Województwa Wielkopolskiego, jako Instytucji Zarządzającej programem. Dzisiaj Marszałek Marek Woźniak wysłał dokument do Brukseli. Tym samym rozpoczęły się oficjalne negocjacje z Komisją Europejską.

„Chcemy, by dzięki tym funduszom, Wielkopolska była nadal regionem rozwijającym  się systematycznie, w sposób konsekwentny. Jednocześnie, by była bardzo nowoczesna jeśli chodzi o formy gospodarowania – kładziemy akcent na innowacyjność, na poszukiwanie nowych technologii. Ważne są również kwestie niskiej emisji, która jest dziś wyzwaniem dla wszystkich krajów UE. Chcemy, by Wielkopolska sprostała tym wyzwaniom” – powiedział Marszałek Marek Woźniak. 

Marszałek podkreślił również, że „kwestia dobrych relacji pomiędzy Komisją Europejską a polskim rządem jest kluczowa, jeśli chodzi o sprawne wydatkowanie pieniędzy, zarówno z budżetu europejskiego, jak i z funduszu, który zasili Krajowy Plan Odbudowy. Śledzimy wszelkie wypowiedzi, które padają  ze strony przedstawicieli rządu. Zwłaszcza te, które z uporem odmawiają podporządkowania się pewnym ostrzeżeniom płynącym ze strony Brukseli w kontekście zarzutów o łamanie praworządności. Liczymy jednak, że pojawi się refleksja, która spowoduje, że na linii Bruksela – Warszawa nastąpi wyjaśnienie tych kwestii i powrót do w pełni praworządnych form organizacji państwa, po stronie polskiej. Mam nadzieję, że tak się stanie, bo sygnał wysłany z Komisji Europejskiej jest jednoznaczny – jeśli tego podporządkowania się zasadom, które przyjęliśmy w Unii Europejskiej nie będzie – pieniądze będą przyblokowane”.  

Przypomnijmy, że Wielkopolska będzie miała do dyspozycji w sumie 2,058 mld euro. Kwota ta uwzględnia trzy źródła finansowania programu: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego  i Europejski Fundusz Społeczny (1,67 mld euro) oraz Fundusz Sprawiedliwej Transformacji (387 mln euro), który będzie dedykowany Wielkopolsce Wschodniej. 

Będziemy więc dysponować budżetem unijnym o 400 mln euro mniejszym niż w perspektywie 2014-2020 (wcześniej było ok. 2,45 mld euro). Mniej pieniędzy dla naszego regionu to wcale nie jedyny problem. Beneficjenci do unijnych projektów będą musieli dołożyć w większości przypadków 30 proc. własnych środków (wcześniej około 15 proc.). Po drugie, musimy liczyć się z tym, że obszary, na które będzie można te pieniądze wydać, zostaną zawężone – tzn. nastąpi większa koncentracja tematyczna.

Grzegorz Potrzebowski, Dyrektor Departamentu Polityki Regionalnej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego podkreślił, że przygotowanie wysłanego dziś do Brukseli projektu zajęło prawie dwa lata – „Ten 300-stronicowy program wciąż ma ogólny charakter. Uszczegółowienie będzie zawarte w kolejnym dokumencie”.

Z kolei Michał Kurzawski, jego zastępca, zwrócił uwagę na znaczący udział organizacji pozarządowych w powstaniu projektu nowego programu regionalnego – „W tym kontekście powołaliśmy konsultacyjne grupy robocze, z którymi ten  program wspólnie tworzyliśmy. Kwestia organizacji pozarządowych jest zaznaczona we wszystkich osiach priorytetowych”. 

Jak ma być Wielkopolska w następnych latach?:

Zielona 
Filarami nowego programu będzie: zielona transformacja i wejście w nurt gospodarki 4.0. Co kryje się za tymi pojęciami? Na pierwszym miejscu stawiane są kwestie Europejskiego Zielonego Ładu. Unia Europejska opracowała strategię zrównoważonego wzrostu, której celem jest osiągnięcie neutralności klimatycznej do roku 2050. W praktyce oznacza to, że ograniczymy do minimum emisję gazów cieplarnianych. Aby osiągnąć ten cel, potrzebne jest podjęcie działań we wszystkich sektorach gospodarki. Jednym z beneficjentów tych działań będzie Wielkopolska Wschodnia (miasto Konin oraz powiaty: koniński, kolski, słupecki i turecki). Będzie tam wdrażany Fundusz Sprawiedliwej Transformacji. Wielkopolska do 2040 r. chce zrealizować ambitny plan neutralności klimatycznej. 
Planowana transformacja energetyczna niewątpliwie odbije się na mieszkańcach. Dlatego w ramach FST zaplanowany jest pakiet działań, które pomogą przekształcić lokalną gospodarkę i wspomogą mieszkańców pracujących w branży górniczej w przekwalifikowaniu się i znalezieniu nowych miejsc pracy. Przewidziana jest m. in. pomoc dla ponad 2,2 tys. pracowników ZE PAK, zwiększenie retencji i odbudowę zasobów wodnych. Zostanie również zakupiony niskoemisyjny tabor autobusowy, a także rozwijane będą kierunki o profilu praktycznym na uczelni w Koninie.
Cyfrowa
Jak przewidują eksperci, wzrost gospodarczy w UE w najbliższych trzydziestu latach będzie napędzany nie tylko przez wspomnianą transformację ekologiczną, ale również cyfrową. Pandemia pokazała, że cyfryzacja jest konieczna do sprawnego funkcjonowania urzędów, szkół i biznesu w sferze produkcyjnej i usługowej. Okazała się niezbędna, zarówno w życiu codziennym, jak i w pracy. Fundusze Europejskie odegrają na tym polu kluczową rolę, a filarem zmian będą samorządy i przedsiębiorcy. Kontynuowane będzie wzmacnianie edukacji i szkolnictwa dostosowanego do wyzwań gospodarki i potrzeb rynku pracy - dotyczy to zwłaszcza szkolnictwa zawodowego.
Zdecydowanie będziemy również wspierać przedsięwzięcia z obszaru innowacji i wspomnianego przemysłu 4.0. Wielkopolska jest dobrze przygotowana i zdolna do nawiązania rywalizacji w tych obszarach. Fundusze unijne zostaną przeznaczone na zapewnianie wzrostu innowacyjności, napływu badań i technologii, ekspansji zagranicznej podmiotów gospodarczych z regionu, większe wykorzystanie narzędzi informatycznych w edukacji, kształceniu, rynku pracy i gospodarce. 
Będziemy też inwestować w zeroemisyjny transport. Transport spalinowy – tam gdzie jest to możliwe – będziemy zastępować napędem elektrycznym i wodorowym. Tu stawiamy mocny akcent na transport zbiorowy i zmianę jego źródła napędu. Będziemy wzmacniać rolę transportu indywidualnego – np. rowerowego. 

Priorytety 
Lista projektów priorytetowych jest długa. Jeśli KE się na nie zgodzi, to w najbliższych latach możemy spodziewać się m.in budowy Centrum Muzyki, siedziby Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli w Poznaniu, czy Publicznej Biblioteki Pedagogicznej w Poznaniu. Nie zabraknie ważnych inwestycji kolejowych, w tym: rewitalizacji linii kolejowej Wągrowiec - Gołańcz - granica województwa (linia nr 356) oraz budowy drugiego toru kolejowego wraz z drugą przeprawą mostową na rzece Warcie na odcinku linii kolejowej nr 354 (od posterunku odgałęźnego Oborniki Wlkp. Most do stacji Oborniki Wlkp.). Zostaną zrealizowane ważne inwestycje zdrowotne, m.in.  modernizacja Wojewódzkiej Stacji Pogotowia Ratunkowego w Poznaniu, z kolei w Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym w Kaliszu powstanie Centralny Blok Operacyjny z centralną sterylizatornią wraz z oddziałem anestezjologii i intensywnej terapii. Nie zabraknie również kontynuacji projektów edukacyjnych, które sprawdziły się w poprzednich perspektywach: Czas zawodowców – nowoczesne  kształcenie w Wielkopolsce i Cyfrowa Szkoła Wielkopolsk@2030. 

Nowości
Nowością w programie będzie wspieranie inicjatyw lokalnych za pośrednictwem Lokalnych Grup Działania. W ten sposób umożliwi się społecznościom inicjowanie i realizację w sposób partycypacyjny działań rozwojowych odpowiadających na wyzwania społeczne, gospodarcze i środowiskowe danego obszaru. W podobny sposób (a więc oddolnie) będzie wdrażany instrument Zintegrowane Inwestycje Terytorialne (ZIT). One nie są nowością w programie, ale zwiększenie ich liczby - już tak. Oprócz działających ZIT-ów na terenie aglomeracji poznańskiej i kalisko-ostrowskiej, teraz dołączą ZIT-y w subregionie konińskim, leszczyńskim, gnieźnieńskim i pilskim.
Nie zapomina się w programie o ludziach najsłabszych (seniorach, osobach z niepełnosprawnościami) i włączeniu społecznym (zgodnie z Europejskim filarem praw socjalnych). Ponadto, podkreśla się znaczenie dobrej jakości usług w środowiskach lokalnych (deinstytucjonalizacja). Istotną rolę w integracji społecznej odgrywają projekty z obszaru kultury i rewitalizacji. 
Pojawią się również odrębne działania na rzecz uchodźców. Przewiduje się utworzenie centrów kompleksowego wsparcia cudzoziemców, które będą świadczyć usługi z zakresu, m. in.: organizacji kursów języka polskiego i adaptacyjnych, wsparcia prawno-doradczego oraz psychologicznego, a nawet w zakresie adaptacji i integracji społeczno-kulturalnej ze społecznościami lokalnymi (np. zajęcia animacyjne i integracyjne dla dzieci i dorosłych). Katalog tych działań jest elastyczny i będzie uzależniony od bieżących potrzeb. 

Wizja
Jaka zatem będzie Wielkopolska dzięki kolejnemu rozdaniu Funduszy Europejskich? – „Będziemy regionem nowoczesnych technologii i innowacyjności” – zapowiada Marszałek Marek Woźniak. – „Przedsiębiorczość, która cechuje mieszkańców Wielkopolski, jest dobrą podstawą do kreowania nowatorskich przedsięwzięć. W ostatnich latach zdobyliśmy na tym polu wiele doświadczeń, które możemy wykorzystać. Mamy też stabilny i dobrze rozwinięty rynek pracy, co powoduje, że Wielkopolska jest atrakcyjnym miejscem do życia. Liczę, że będziemy też na dobrej drodze do wdrażania nowoczesnych rozwiązań w energetyce, opartych o OZE. Patrząc na rozwój tego sektora, jestem o to spokojny. Według danych, którymi dysponujemy, udział energii odnawialnej w produkcji energii elektrycznej w regionie osiągnął w 2019 roku poziom 25,3%. Była to wartość znacznie wyższa od średniej krajowej (15,5%). Wskaźniki te sukcesywnie rosną. Oczywiście rozwój gospodarczy to nie wszystko. Równie ważne jest wspieranie mieszkańców w ich rozwoju społeczno-zawodowym. Nie zapomnimy także o ludziach słabszych, wykluczonych oraz uchodźcach, w pierwszej kolejności  z Ukrainy.

Neutralność klimatyczna – gospodarka cyfrowa – silne społeczeństwo, to trzy filary, które budować będą naszą pozycję dziś i jutro.