Kontynuacja budowy węzłów przesiadkowych, rozwój e-usług, łagodzenie skutków zmian klimatycznych czy wsparcie dla seniorów i lepsza oferta edukacyjna w szkołach – tak ambitne działania będą realizowały samorządy z aglomeracji poznańskiej ze środków unijnych. Dziś podpisały porozumienie z marszałkiem Markiem Woźniakiem warte 118,6 mln euro.

Oddolnie i jeszcze bliżej obywatela. Taka zasada przyświeca wdrażaniu nowego programu regionalnego Fundusze Europejskie dla Wielkopolski 2021-2027. Namacalnym tego dowodem jest instrument Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych (ZIT). To oddzielne koperty finansowe na projekty, których efekty przekraczają obszar jednej gminy. 

- Doświadczenia ostatnich lat pokazują, że ZIT-y przysłużyły się utrwaleniu współpracy między poszczególnymi samorządami. Efektem są projekty, których realizacja wykraczała poza obszar pojedynczej gminy – wyjaśnia marszałek Marek Woźniak. 

Przykładem jest chociażby budowa kilkudziesięciu węzłów przesiadkowych przy dworcach kolejowych, które ułatwiają mieszkańcom aglomeracji poznańskiej dojazd do pracy lub szkoły. Są one owocem współpracy przynajmniej kilku samorządów. Inwestycje były współfinansowane ze środków UE (perspektywa 2014-2020), a konkretnie z puli ZIT. Ta formuła będzie kontynuowana w kolejnych latach. 

Z Funduszy Europejskich dla Wielkopolski 2021-2027 (dawnego Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego) wydzielono dla aglomeracji poznańskiej 118,6 mln euro. 

Porozumienie w tej sprawie zostało podpisane przez marszałka Marka Woźniaka, który w imieniu Zarządu Województwa Wielkopolskiego jest dysponentem środków z programu Fundusze Europejskie dla Wielkopolski 2021-2027 i liderów stowarzyszenia Metropolia Poznań – prezesa zarządu Jacka Jaśkowiaka i wiceprezesa Tadeusza Czajkę.

Stowarzyszenie Metropolia Poznań zrzeszające 23 jednostki samorządu terytorialnego będzie wdrażać instrument ZIT na terenie aglomeracji poznańskiej. 

- Dzisiejsze porozumienie to ważny krok przybliżający do uruchomienia pieniędzy unijnych dla tego obszaru - podkreślają sygnatariusze.  

Marszałek Marek Woźniak dodaje jednak, że choć te pieniądze traktujemy jako gwarantowane, to ich dostępność będzie zależna od tego, czy nastąpi refleksja zarówno po stronie wyborców, jak i rządzących, dotycząca naszej przyszłości. - Dziś Polska zmierza prostą drogą do tego, by nie tylko środki z Krajowego Planu Odbudowy, ale i te strukturalne, miały dalej status zagrożonych. Jeśli destrukcja systemu sprawiedliwości będzie kontynuowana, to na pewno tych pieniędzy nie dostaniemy, jako kraj, który nie przestrzega zasad praworządności. W tej chwili je jednak kontraktujemy i mamy nadzieję, że realnie będą dostępne dla wszystkich beneficjentów - podkreśla marszałek.  

Plany 
Jakie zatem działania będą realizowane na terenie aglomeracji poznańskiej ze wsparciem UE? Samorządy będą mogły aplikować o dotacje na rozwój e-usług publicznych. Będzie też kontynuowana rozbudowa Metropolitalnego Systemu Informacji Przestrzennej, a także unowocześnianie karty PEKA. W planach jest realizacja projektów związanych z adaptacją do zmian klimatu - poprawiających bilans wodny, zmniejszających ryzyko związane z powodzią i suszą. 

Nie zabraknie przedsięwzięć, które były realizowane przez podpoznańskie gminy w poprzedniej perspektywie. Chodzi głównie o inwestycje w zrównoważoną mobilność miejską, a więc budowę lub rozbudowę węzłów przesiadkowych przy dworcach kolejowych. Gminy będą mogły pozyskać dotacje na zakup autobusów nisko lub zero – emisyjnych. 

Ważnym priorytetem będzie edukacja – w szczególności projekty podnoszące konkurencyjność i jakość kształcenia zawodowego. Nie zapomina się również o rozwoju uczniów w szkołach kształcenia ogólnego, a także o wspieraniu aktywnego i zdrowego stylu życia wśród dzieci i młodzieży.

Zdrowe i aktywne społeczeństwo Metropolii Poznańskiej – to kolejny ważny obszar, który będzie dotowany z funduszy europejskich. Powstanie, m. in. Zintegrowane Centrum Opieki i Teleopieki, zostaną poszerzone działania z zakresu usług społecznych wpierających rodziny i rodzinną pieczę zastępczą. Na pomoc mogą liczyć pracodawcy w zakresie poprawy ergonomii stanowisk pracy czy podnoszeniu kompetencji. Nie zabraknie również działań aktywizujących i integrujących środowiska lokalne. 
   
Więcej ZIT-ów, wspólny efekt
Zarząd Województwa podjął decyzję, aby w najbliższych latach formułą ZIT-ów objąć wszystkie miasta średnie, tracące swoje funkcje, wyznaczone w Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2030 oraz wskazane w Strategii Rozwoju Województwa do 2030 roku. 

- Zdecydowaliśmy się, aby w naszym programie Fundusze Europejskie dla 2021-2027 rozszerzyć formułę Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych. Do istniejących ZIT-ów w aglomeracji poznańskiej i kalisko-ostrowskiej, dołączą obszary miejskie w: Pile, Gnieźnie, Koninie, Lesznie oraz Kole i Turku – zapowiada marszałek Marek Woźniak. Porozumienia w tej sprawie zostaną podpisane w najbliższych tygodniach.

Jak będą one funkcjonowały w kolejnych latach? 

- W nowym programie (zgodnie z wymogami systemowymi) nacisk położony zostanie na zintegrowany charakter projektów wdrażanych w formule ZIT – zwraca uwagę Grzegorz Potrzebowski, dyrektor Departamentu Polityki Regionalnej UMWW w Poznaniu.  - A więc muszą to być projekty partnerskie i cechować je powinien wspólny efekt, oznaczający np. ponadgminne korzystanie ze stworzonej nowej infrastruktury lub w przypadku projektów adresowanych bezpośrednio do mieszkańców – objęcie wsparciem uczestników, z co najmniej dwóch samorządów obszaru funkcjonalnego – dodaje.

Co więcej, na realizatorów z obszarów ZIT zostaną nałożone ograniczenia dotyczące możliwości ubiegania się o środki z tożsamych działań pochodzących z puli ogólnej programu. - Chcemy w ten sposób uniknąć sytuacji podwójnego dofinansowania oraz zaburzenia konkurencji samorządów ze względu na nadmierne preferencje na skutek lokalizacji na obszarze lub poza obszarem objętym ZIT – wyjaśnia dyrektor Grzegorz Potrzebowski.

Ze względu na ograniczoną alokację w nowym programie unijnym dla Wielkopolski, środki dedykowane ZIT-om będą dostępne jedynie w ściśle wyznaczonych obszarach wsparcia. W przypadku projektów finansowanych z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego są to publiczne e-usługi, działania związane adaptacją do zmian klimatu, infrastruktura transportu miejskiego, wsparcie potencjału ZIT. Natomiast z Europejskiego Funduszu Społecznego Plus wsparcie dotyczyć będzie edukacji, usług społecznych i zdrowotnych oraz integracji społecznej.