Wojna w Ukrainie, stan demokracji lokalnej i regionalnej w krajach członkowskich Rady Europy, działania na rzecz środowiska oraz prawa kobiet i dzieci uchodźców to tylko niektóre z tematów 43. Sesji Plenarnej Kongresu Władz Lokalnych i Regionalnych Rady Europy, która odbywała się w dniach 25-27 października w Strasbourgu. Uczestniczył w niej Wicemarszałek Województwa Wielkopolskiego Wojciech Jankowiak, będący przewodniczącym Delegacji Polskiej w Kongresie.

Sesję rozpoczęła kluczowa debata dotycząca napaści Rosji na Ukrainę, odbywająca się z udziałem mera Kijowa Witalija Kliczko i ukraińskiego ministra rozwoju społeczności lokalnych Oleksija Czernyszowa. Debata była następstwem oświadczenia Kongresu, w którym wzywa on Federację Rosyjską do natychmiastowego i bezwarunkowego zakończenia wojny w Ukrainie.

- Od początku wojny tysiące cywilów zginęło, a prawie 8 milionów uchodźców znalazło się w Europie – mówił Witalij Kliczko - Ta wojna jest niezgodna z wszelkimi zasadami prawa międzynarodowego. Rosyjskie rakiety uderzają w nasze miasta bez żadnego celu militarnego i celują w nasze elektrownie oraz niezbędną infrastrukturę. 

Mer Kijowa przypomniał też, że od początku wojny uprowadzono ponad 50 ukraińskich samorządowców oraz wezwał Kongres do dalszego wspierania samorządów Ukrainy. Jako prezes Związku Miast Ukraińskich mówił o przyszłej odbudowie swojego kraju wskazując, że Ukraina jest gotowa do współpracy z Radą Europy oraz Kongresem Władz Lokalnych i Regionalnych w ramach nowego „Planu Marshalla” dla Ukrainy.

Członkowie Kongresu potwierdzili swoje poparcie dla Ukrainy i solidarność z jej mieszkańcami. Wskazywali środki dostępne władzom lokalnym i regionalnym w państwach Rady Europy w celu podjęcia wspierających działań, takie jak tworzenie partnerstw z miastami i regionami na Ukrainie. 

- Z obrad wypłynęło jasne przesłanie, że jako Europejczycy podzielamy te same wartości i musimy zademonstrować naszą solidarność z Ukrainą, zarówno politycznie, jak i materialnie – mówi Wicemarszałek Wojciech Jankowiak.

W pierwszym dniu sesji wybrano nowego Sekretarza Generalnego Kongresu, którym został Francuz Mathieu Mori. Zwracając się do członków Kongresu mówił o różnorodności problemów lokalnych i regionalnych stojących przed społeczeństwami europejskimi, a także zobowiązał się do kontynuowania dialogu na rzecz pokoju w Europie wobec agresji rosyjskiej na Ukrainę. - Pojawienie się nowego imperializmu w Europie stanowi egzystencjalne zagrożenie dla Ukrainy i dla każdej z naszych demokracji – mówił Mori.

W trakcie obrad plenarnych poruszono też wiele innych ważnych tematów. Przyjmując raport „Mowa nienawiści i fałszywe wiadomości: wpływ na warunki pracy wybieranych przedstawicieli lokalnych i regionalnych”, Kongres wezwał do wzmocnienia koordynacji międzyinstytucjonalnej, szkoleń urzędników oraz opracowania wytycznych dotyczących zapobiegania dezinformacji i mowie nienawiści. Z kolei w raporcie „Inteligentne miasta i regiony – perspektywy podejścia do zarządzania opartego na prawach człowieka”, podkreślono znaczenie zapewnienia zgodności nowych technologii i narzędzi sztucznej inteligencji z prawami człowieka, demokracją i celami zrównoważonego rozwoju ONZ. Ponadto Kongres przyjął raport na temat przyjmowania kobiet i dzieci uchodźców w miastach i regionach Europy, w którym zaproponowano dobre praktyki dla władz lokalnych w zakresie mieszkalnictwa, opieki zdrowotnej i edukacji. - Władze lokalne i regionalne w Europie nie mogą być pozostawione same sobie w zapewnianiu ochrony kobietom i dzieciom uchodźcom – mówiła Leyla Kayacik, specjalny przedstawiciel Sekretarza Generalnego ds. migracji i uchodźców.

Kongres przyjął raport o sytuacji demokracji lokalnej w Danii, wyrażając duże zadowolenie z wdrożenia Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego w tym kraju i wskazując go jako przykładowy model dla innych państw członkowskich. Dodatkowo na Sesji Plenarnej podjęto projekt rezolucji w sprawie Zrewidowanego Kodeksu Dobrych Praktyk Referendalnych, który aktualizuje wytyczne dotyczące zapewnienia uczciwych referendów. Podczas omawiania raportu informacyjnego dotyczącego częściowych wyborów lokalnych w Albanii, Kongres wyraził zadowolenie z uporządkowanych i dobrze zorganizowanych wyborów oraz z kampanii, w której wszystkie strony przestrzegały zasad. Kongres przyjął również sprawozdania dotyczące stosowania Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego w Szwecji i Czechach, a ponadto raport monitorujący wdrażanie tego dokumentu w Belgii.  System belgijski respektuje postanowienia Karty, jednak sprawozdawcy podnieśli kilka kwestii budzących zaniepokojenie, w szczególności w odniesieniu do mianowania burmistrzów przez rząd regionalny we Flandrii.

Członkowie Kongresu debatowali też nad raportem „Prawo podstawowe do środowiska: sprawa władz lokalnych i regionalnych”, który ma na celu zachęcenie do ekologicznej lektury Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego i proponuje protokół dodatkowy do Karty, który zagwarantuje prawo władz lokalnych do udziału w podejmowaniu decyzji w sprawach dotyczących środowiska.

– Z dyskusji wypłynęły ważne wnioski, że samorządy powinny działać w ramach jasnego podziału kompetencji, aby skutecznie rozwiązywać problemy środowiskowe na szczeblu lokalnym, ponadto powinny posiadać niezbędne fundusze i swobodę w zakresie skutecznego wykonywania swoich działań, gdyż walka ze zmianami klimatu jest wspólną odpowiedzialnością władz na wszystkich szczeblach – mówi Wojciech Jankowiak.

W jednej z dwóch izb Kongresu - Izbie Regionów, której członkiem jest Wicemarszałek Wojciech Jankowiak, odbyła się bardzo istotna debata, dotycząca konieczności zwiększania zdolności finansowej europejskich regionów do radzenia sobie z kryzysami. – Uczestniczący w debacie przedstawiciele międzynarodowej Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju zalecali rządom państw, aby zwiększyły możliwości finansowe swych regionów, by te mogły skuteczniej zarządzać kompetencjami będącymi w ich zakresie. Jest to bardzo istotne zalecenie, gdyż europejskie regiony mocno dotknięte kryzysem pandemicznym, a następnie skutkami gospodarczymi wojny w Ukrainie muszą być na tyle silne, aby wspierać własny rozwój gospodarczy, a ponadto sprawnie reagować na kolejne potencjalne zagrożenia – wyjaśnia Wojciech Jankowiak.