15 listopada 2012 r. w Poznaniu z inicjatywy Marszałka Województwa Wielkopolskiego, Marka Woźniaka, odbyło się pierwsze posiedzenie Stałej Ogólnopolskiej Konferencji Współpracy Międzynarodowej Samorządów pt. „Współpraca międzynarodowa samorządów a priorytety polskiej polityki zagranicznej".

W stolicy regionu gościliśmy osoby odpowiedzialne za tworzenie priorytetów polskiej polityki zagranicznej oraz za realizację jej samorządowego wymiaru: przedstawicieli administracji rządowej i samorządowej wszystkich szczebli, parlamentarzystów oraz działaczy organizacji pozarządowych, wspomagających współpracę międzynarodową samorządów. Obrady odbyły się w Auli Collegium Iuridicum Novum Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Dynamicznie rozwijająca się współpraca jednostek samorządu terytorialnego z partnerami zagranicznymi ukazała potrzebę stworzenia forum stanowiącego platformę dialogu administracji samorządowej i rządowej w sprawach współpracy zagranicznej. W zamierzeniach twórcy inicjatywy, Marszałka Marka Woźniaka, intencją jest, aby Stała Ogólnopolska Konferencja Współpracy Międzynarodowej Samorządów uznana została za platformę dialogu i wymiany najlepszych praktyk wzmacniających obywatelski i samorządowy wymiar polskiej polityki zagranicznej. Konferencja miałaby przybrać charakter cykliczny, stanowiąc istotny instrument wymiany idei oraz najlepszych rozwiązań praktycznych dotyczących współpracy międzynarodowej na szczeblu regionalnym i lokalnym, zarówno pomiędzy przedstawicielami samorządów, jak i administracji rządowej.

Honorowy patronat nad konferencją objął Minister Administracji i Cyfryzacji RP Michał Boni. Współorganizatorami konferencji są Związek Województw RP oraz Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Tematem pierwszego spotkania w stolicy Wielkopolski była „Współpraca międzynarodowa samorządów a priorytety polskiej polityki zagranicznej". Aby spojrzeć na zagadnienie współpracy zagranicznej samorządów z jak najszerszej perspektywy, dyskusja przeprowadzona została w ramach trzech paneli tematycznych:

1. Priorytety polskiej polityki zagranicznej a aktywność międzynarodowa samorządów,
2. Współpraca międzynarodowa województw - szanse i wyzwania na przyszłość,
3. Międzynarodowe inicjatywy samorządów: katalog/forum dobrych praktyk.

Uczestnikami konferencji było ponad 150 osób z całej Polski. Wśród panelistów byli m.in.:Janusz Sepioł, Senator RP, Przewodniczący Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej; prof. dr hab. Michał Kulesza, Redaktor Naczelny miesięcznika „Samorząd Terytorialny", doradca społeczny Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego ds. samorządu, Elżbieta Polak, Marszałek Województwa Lubuskiego, Przewodnicząca Konwentu Marszałków Województw RP, przedstawiciele Komitetu Regionów UE, Euroregionów, prezydenci miast oraz przedstawiciele Urzędów Marszałkowskich z całej Polski.

Konferencję w imieniu Ministra Spraw Zagranicznych RP, Radosława Sikorskiego, otworzył Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Minister Jerzy Pomianowski. Minister Pomianowski, prezentując uczestnikom konferencji priorytety polskiej polityki zagranicznej na lata 2012-2016 zauważył ogromny potencjał, który tkwi w polskich samorządach w kontekście realizacji tych priorytetów: „Dyplomacja polska i samorządowa – razem dla polskiej racji stanu" podkreślił Minister. Zaznaczył również, iż zjawisko decentralizacji – także w sferze kontaktów zagranicznych – jest zjawiskiem postępującym. Dlatego istotne jest podjęcie dialogu oraz wzmocnienie i zdecentralizowanie debat zapewniających przepływ informacji z centrum do regionu i z samorządów do centrum. „Jak wyobrażamy sobie ten mechanizm współpracy?" – to szczegóły i zmiany, nad którymi w tej chwili pracuje Ministerstwo.

Marszałek Woźniak podkreślił, że konferencja i jej stały charakter to odzew na inicjatywę MSZ. Ta z kolei to sygnał od Ministra Sikorskiego, że tę współpracę warto wzmacniać w oparciu o partnerstwo i dostęp do informacji "z góry". Liczymy bardzo na konkretne efekty współpracy w ramach tego "nowego otwarcia" - podkreślił Marszałek Woźniak. Charakteryzując główne niedostatki i konieczności poprawy współpracy w ramach systemu we współpracy samorządu z MSZ, zaznaczył, iż „Chcemy być świadomym uczestnikiem polskiej polityki zagranicznej".
Na ile MSZ jest w stanie wesprzeć polskie samorządy w zakresie prowadzenia współpracy zagranicznej? - pytał prof. Michał Kulesza. Współautor reform administracyjnych z lat 90. wskazał ponadto, iż w relacji MSZ-samorządy, oprócz szybkiego przepływu informacji, rzeczą podstawową jest wsparcie i współpraca merytoryczna. Prof. Kulesza podkreślił również, iż współpraca zagraniczna samorządów jest obszarem, który wymaga wsparcia oraz debaty w dniu dzisiejszym i nie można tego, niezwykle istotnego z punktu widzenia integracji europejskiej tematu, odkładać na później.

Senator Sepioł nakreślił ewolucję w aktywności międzynarodowej polskich regionów, określając kolejne jej fazy jako okres nawiązywania kontaktów bilateralnych, charakteryzujący się podpisywaniem przez władze samorządowe dwustronnych porozumień o współpracy partnerskiej, czas inteligentnej specjalizacji, a więc realizacji wielostronnych projektów o charakterze sektorowym oraz fazę świadomej obecności, która kształtowana jest obecnie.

Wszyscy zgodzili się, że potrzebna jest synergia działań władz centralnych i samorządów regionalnych i lokalnych, aby móc w pełni wykorzystać potencjał współpracy, dotychczasowych doświadczeń oraz wizji określania priorytetów polskiej polityki zagranicznej i ich realizacji. Uczestnicy kolejnych paneli oraz zaproszeni goście poruszali w trakcie konferencji tak istotne dla budowania obywatelskiego i samorządowego wymiaru polityki zagranicznej tematy jak: rola i znaczenie współpracy międzyregionalnej dla europejskiej polityki wschodniej, miejsce jednostek samorządu terytorialnego w realizacji polskiej polityki zagranicznej, Europejskie Ugrupowanie Współpracy Terytorialnej jako instrument współpracy terytorialnej i integracji europejskiej oraz rola Komitetu Regionów UE, wielokierunkowość współpracy międzynarodowej samorządów, trzeci sektor – jako ważny partner we współpracy międzyregionalnej.

Organizacja Stałej Ogólnopolskiej Konferencji Współpracy Międzynarodowej Samorządu - współfinansowana ze środków Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP - jest rezultatem projektu przygotowanego przez Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego w konkursie Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP "Wsparcie obywatelskiego i samorządowego wymiaru polskiej polityki zagranicznej 2012" w ramach instrumentu „Małych projektów wspólnych MSZ i samorządu".

Ideą dalszych prac jest powstanie „prezydencji" organizowania takich stałych konferencji w Polsce. Kolejna odbędzie się za pół roku znowu w Wielkopolsce, jednak następne już powinny odbywać się rotacyjnie w różnych częściach Polski, aby mogły dotyczyć specyfiki danego obszaru geograficznego i poruszać prawdziwie ogólnopolskie zagadnienia związane z problematyką międzynarodową. Wiele związków i stowarzyszeń dedykowanych współpracy międzynarodowej zadeklarowało wole uczestniczenia w pracach konferencji w przyszłości. Postulowano specjalizację i wąskie zorientowanie tematyczne kolejnych posiedzeń, np. poświęconych kwestiom zwianym z pracami Grupy Wyszehradzkiej.