Aleksandra Domalska

ps. „Zuch”, „Truda”, nazwisko okupacyjne  Halina Świątkowska, Irena Bajer (po mężu Falgier)

25.08.1921 – 07.09.2001

Źródło zdjęcia: Archiwum IPN

Autor tekstu: dr Rafał Sierchuła IPN Poznań

Urodziła się  25 sierpnia 1921 r. w Poznaniu, była córką Stanisława i Jadwigi z domu Wojciechowskiej. W stolicy Wielkopolski jej rodzice zamieszkali w listopadzie 1919 r. przy ul. Herdera 20 (od 1920 r. Śniadeckich). W grudniu 1922 r. przenieśli się do Inowrocławia, a następnie do Śremu. Tam Aleksandra została absolwentką szkoły wydziałowej. W tym czasie zaangażowała się w działalność harcerską i została członkinią Komendy Hufca Żeńskiego ZHP w Śremie.

W początkach okupacji rodzina Domalskich, matka, siostra i dwóch braci została wysiedlona do Generalnego Gubernatorstwa i trafiła do wsi Żmijowisko, w województwie lubelskim. Aleksandra natomiast pozostała w Śremie i zaangażowała się w działalność konspiracyjną. Została zaprzysiężona przez Wacława Adamskiego do Narodowej Organizacji Bojowej, w której pełniła funkcję łączniczki oraz kurierki. Pracowała też w dziale legalizacyjnym. Prowadziła akcję pomocy społecznej dla wysiedlonych z Wielkopolski do GG i aresztowanych.

W 1946 r. w „Poświadczeniu” przewodniczącego Miejskiej Rady Narodowej w Śremie, tak opisano jej aktywność: „brała czynny udział w czasie okupacji w życiu konspiracyjnym, przychodząc z wydatną pomocą naszym więźniom politycznym, znajdującym się w obozach i więzieniach niemieckich. Za jej staraniem otrzymywali więźniowie odzież, żywność, pieniądze itp…”. Aresztowana przez niemiecką policję 1 grudnia 1940 r. została skazana na 22 miesiące więzienia przez Amtsgericht w Posen za działalność na szkodę III Rzeszy.

Osadzona w więzieniach w Fordonie k. Bromberg, Warthestadt i Rawitsch. Zwolniona ze względu na ciężki stan zdrowia 28 kwietnia 1942 r. 20 października 1942 r. uciekła ze Śremu do GG, do znajdującej się tam rodziny. Zaangażowała się tam w działalność niepodległościową, zaprzysiężona do AK, działała jako sanitariuszka i instruktorka Wojskowej Służby Kobiet w Obwodzie Puławy, używając ps. „Halina”. Po wojnie powróciła do Śremu. Rozpoczęła pracę w Powiatowym Komitecie Opieki Społecznej przy ul. Mickiewicza 2. W dniu 30 listopada 1945 r. Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa Publicznego wszczął przeciwko niej śledztwo w sprawie działalności w antyrządowej organizacji „Wolność i Niezawisłość”.

Nakaz aresztowania wystawiono 15 grudnia 1945 r., choć aresztowana i przesłuchiwana była już 30 listopada. W toku śledztwa zarzucono jej działalność wywiadowczą, kolportaż nielegalnych wydawnictw „Głosu Polaka”, „Baszty”. Skazana 15 maja 1946 r. przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Poznaniu na 2 lata więzienia.  W jej sprawie szereg organizacji politycznych i społecznych zwracało się z prośbą do władz sądowych i do prezydenta Bieruta o ułaskawienie. W wyniku tych interwencji została zwolniona z więzienie 4 lipca 1946 r., a formalne postanowienie o zastosowaniu amnestii, Wojskowa Prokuratura Rejonowa w Poznaniu wydała 8 marca 1947 r.  

Zagrożona kolejnymi represjami za działalność w ZHP, w 1948 r. wyjechała ze Śremu. Pracowała jako księgowa. Po wyjeździe inwigilowana do 1956 r. na terenie województwa dolnośląskiego. Była żoną Tadeusza Flagiera. Zmarła 7 września 2001 r. w Świnoujściu.

Projekt powstał we współpracy z oddziałem IPN Poznań oraz Muzeum Martyrologicznym w Żabikowie.