Wielkopolska: kultura u podstaw

Wielkopolanie słyną z pozytywistycznego myślenia, które przekłada się na działania kojarzone z gospodarnością, dobrą organizacją i praktycyzmem. Jedną z solidnych podstaw funkcjonowania naszego regionu jest kultura. To ona inspiruje, uczy, stwarza przyjazne środowisko życia dla Wielkopolan. Tym, co Wielkopolskę istotnie wyróżnia, są silne lokalne społeczności, których członkowie to nie tylko odbiorcy, ale też współautorzy zjawisk kulturowych. Umiejętności artystów profesjonalnych przeplatają się w naszym regionie z pasją twórczą amatorów.

W Wielkopolsce odbywają się wielkoformatowe imprezy kulturalne, w których uczestniczą zarówno mieszkańcy regionu, jak też goście z różnych stron świata. Największą z nich jest Malta Festival Poznań, prezentujący międzynarodowy program teatralny, muzyczny, taneczny i filmowy. To coroczne wydarzenie jest uznawane za jeden z ważniejszych projektów artystycznych odbywających się w Europie Środkowo-Wschodniej. Dużym i znanym przedsięwzięciem jest także Międzynarodowy Konkurs Skrzypcowy im. Henryka Wieniawskiego, który za swój cel obrał popularyzację twórczości wielkiego polskiego wirtuoza. Ważną imprezą jest Ogólnopolski Konkurs Filmów Amatorskich im. prof. Henryka Kluby – OKFA, odbywający się w Koninie. Na festiwalu tym wyświetlane są najciekawsze filmy twórców - amatorów, filmowców niezależnych a także studentów szkół filmowych. Prezentując dokonania kina niekomercyjnego, OKFA stymuluje kolejne pokolenia artystów, a także upowszechnia działalność niezależnego ruchu filmowego. Należy też zwrócić uwagę na odbywające się od 1961 doroczne Kaliskie Spotkania Teatralne, organizowane przez Teatr im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu. Towarzyszy im jedyny w Polsce konkurs aktorski. Kaliski festiwal, prezentując najwybitniejsze polskie spektakle, pobudza do dyskusji nad sztuką aktorską oraz nowymi wyzwaniami dla przedstawicieli zawodu aktora we współczesnym świecie.

Oryginalnym rysem wielkopolskiej kultury jest silnie rozwinięta niezależna scena teatralna, mająca swój początek w latach sześćdziesiątych XX wieku. Poznański teatr alternatywny rozwija się dziś dzięki takim zespołom jak: Teatr Ósmego Dnia, Porywacze Ciał, Usta-Usta, Strefa Ciszy, czy Teatr Biuro Podróży. Poza obszarem miasta działają m.in. wągrowiecki Teatr Prób, czy rezydujące w Szamocinie Teatr 44 i Teatr Stacja Szamocin. Ciekawym przejawem alternatywnych działań kulturalnych był program „Wielkopolska: Rewolucje”, realizowany przez Departament Kultury UMWW w ramach projektu Budzik Kulturalny. Oparty był on na pracy warsztatowej twórców z zakresu różnych dziedzin sztuki z członkami lokalnych społeczności. Poza efektami artystycznymi tego typu inicjatywy przynoszą niemożliwe do przecenienia efekty społeczne, integrując społeczność, inspirując jednostki, zachęcając ludzi do kontaktów ze sztuką. Działają też w Wielkopolsce teatry repertuarowe, wymieńmy tutaj: Teatr Nowy w Poznaniu, Teatr Bogusławskiego w Kaliszu, Teatr Fredry w Gnieźnie, Polski Teatr Tańca.

Przez pryzmat wielu ciekawych zjawisk można postrzegać także kulturę muzyczną Wielkopolski. Jednym z nich jest silnie rozwinięty amatorski ruch muzyczny, mający swój początek już w XIX wieku. W jego efekcie powstały między innymi liczne chóry i orkiestry, działające w lokalnych instytucjach kultury a także parafiach na terenie wielu wielkopolskich gmin. Poza chórami i zespołami amatorskimi, ważne dla życia muzycznego Wielkopolski są chóry akademickie i inne działające niezależnie. W regionie funkcjonuje ponadto niemal 40 orkiestr dętych – w tym orkiestry młodzieżowe i działające przy Ochotniczych Strażach Pożarnych. Aktywność ta jest cenna nie tylko w wymiarze artystycznym, ale też ze względu na jej społeczny, partycypacyjny charakter. Duże znaczenie dla muzycznej kultury naszego regionu mają też zespoły profesjonalne, dbające o wyjątkową jakość artystyczną. Od prawie stu lat w Teatrze Wielkim w Poznaniu istnieje scena operowa, na której arcydzieła muzyki klasycznej przeplatają się z kompozycjami współczesnymi. Należy ponadto wspomnieć o orkiestrze symfonicznej Filharmonii Poznańskiej, orkiestrze „Amadeus”. Ważnym elementem muzycznej kultury wielkopolski jest też muzyka tradycyjna, w szczególny sposób reprezentowana przez licznych muzyków grających na regionalnych instrumentach.

Istotnym obszarem aktywności kulturowej w Wielkopolsce są działania skoncentrowane wokół dziedzictwa historycznego i kulturowego. Takie miejsca jak Muzeum w Gnieźnie, Muzeum na Lednicy, Muzea Okręgowe w Lesznie, Pile, Koninie i Kaliszu, Muzeum Rolnictwa w Szreniawie, Muzeum Ziemiaństwa w Dobrzycy, Muzeum Martyrologiczne w Żabikowie, czy Muzeum w Lewkowie prezentują tradycję i historię w sposób nowoczesny - oczekiwany i akceptowany przez publiczność współczesną. Zapraszając do współpracy twórców ludowych, rzemieślników, czy rolników instytucje te pozwalają obcować nie tylko z wiedzą o kulturze tradycyjnej, ale też w tej kulturze uczestniczyć.

Warto zwrócić uwagę na jeszcze jeden aspekt aktywności kulturalnej Wielkopolan. Swoistymi ośrodkami życia kulturalnego stały się dla nich wielkopolskie biblioteki z Wojewódzką Biblioteką Publiczną wraz z Centrum Animacji Kultury na czele. Są one nastawione obecnie nie tylko na aktywność czytelniczą, ale – zarówno w Poznaniu, jak i okolicznych miejscowościach - pełnią funkcję miejsc spotkań dla mieszkańców. Są otwarte na amatorskie inicjatywy artystyczne, organizują spotkania autorskie, wystawy, zajęcia dla dzieci, zapraszają mieszkańców również w godzinach nocnych.

Wielkopolska to region wyróżniający się ponadto ze względu na sprawnie przebiegający transfer myśli i działań pomiędzy kulturą a gospodarką. Jego symbolem stał się design, będący efektem silnie rozwiniętych tradycji rzemieślniczych. Symbioza dziedzictwa i nowoczesności, poszukiwanie powiązań pomiędzy sztuką i życiem codziennym to jedne z najważniejszych kulturowych walorów naszego regionu.