kpt Edward Władysław Bączkowski

ps. „Tata”, „Zygmunt”, „Berger”

01.10.1886 – 06.06.1944

Źródło zdjęcia: Muzeum Martyrologiczne w Żabikowie

Autor tekstu: Renata Wełniak, kustosz Muzeum Martyrologiczne w Żabikowie

Urodził się 1 października 1886 r. w Maciejowie. Rodzicami jego byli Jan i Maria z d. Stanisławska. Ojciec Jan był ogrodnikiem. Po ukończeniu szkoły ludowej Edward pobierał nauki przyuczające do zawodu piecownika. Jednocześnie uczęszczał do szkoły wydziałowej w Poznaniu. W dniu 10 października 1906 r. powołano go do armii niemieckiej. Po odsłużeniu wojska powrócił do pracy w zawodzie. Przerwał ją wybuch I wojny światowej, który pociągnął za sobą ponowną mobilizację do niemieckiej armii. W dniu 12 września 1918 r. mianowano go zastępcą oficera. W dniu 6 stycznia 1919 r. znalazł się w szeregach uczestników Powstania Wielkopolskiego, pełniąc funkcję komendanta Straży Ludowej w Krotoszynie. Od 30 marca 1919 r. był przydzielony do Pułku Strzelców Wielkopolskich. Po wygaśnięciu działań wojennych otrzymał przydział do 60. pp, w randze por. brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Po krótkim przeniesieniu do rezerwy (od 10 lutego do 12 czerwca 1922 r.) powrócił do służby wojskowej jako dowódca 6. kompanii 60. pp w Ostrowie Wlkp. W latach 1924–1925 pełnił obowiązki dowódcy Szkoły Podoficerskiej przy 60. pp. Następnie został przeniesiony do 28. baonu Korpusu Ochrony Pogranicza. W 1932 r. przeszedł w stan spoczynku, po czym pracował na stanowisku kierownika Gazowni Miejskiej w Lesznie.

Na wojnę 1939 r. został zmobilizowany, ewakuował się na wschód. Do Leszna powrócił w październiku 1939 r., skąd przeniósł się do Krotoszyna, gdzie został zatrudniony w firmie piecowniczej Adasch. Bączkowski aktywnie zaangażował się w działalność konspiracyjną. W 1940 r. zaprzysiężony został do ZWZ przez kpt. Wacława Koteckiego. W organizacji tej pełnił funkcje komendanta Obwodu Krotoszyn (występował pod ps. „Tata”, „Zygmunt”, „Berger”). Do końca 1940 r. zorganizował siatkę konspiracyjną, rozbudowując ją o 7 placówek terenowych. Do sztabu Obwodu Krotoszyn powołał ppor. Józefa Pukackiego, ppor. Stefana Kurzawskiego, chor. Władysława Kędzierskiego. W początkach 1941 r. współpracował z organizacją „Ojczyzna”, która utworzyła w Krotoszynie obwodową Delegaturę Rządu RP. Z jej ramienia mianowany był insp. rejonowym w nowo powstającym IR Krotoszyn. Z jego inicjatywy powstały placówki AK w Gostyniu i w Rawiczu. Brał czynny udział w odbudowie siatki organizacyjnej AK w Lesznie.

Za działalność konspiracyjną gestapo aresztowało go 15 listopada 1943 r. w Krotoszynie. Przewieziony  został do siedziby gestapo w byłym Domu Żołnierza w Poznaniu, następnie osadzony w Forcie VII, a od kwietnia 1944 r. przebywał w obozie w Żabikowie. Po kilkumiesięcznym śledztwie zmarł w Żabikowie 6 czerwca 1944 r., na skutek ran odniesionych w trakcie przesłuchań.
 

Projekt powstał we współpracy z oddziałem IPN Poznań oraz Muzeum Martyrologicznym w Żabikowie.