„Lotniska regionalne potrzebują wsparcia w postaci bezzwrotnej” - apelował Marek Woźniak, Marszałek Województwa Wielkopolskiego podczas posiedzenia komisji COTER Europejskiego Komitetu Regionów, zajmującej się polityką spójności terytorialnej oraz budżetem unijnym. Podczas spotkania komisji, które odbyło się 26 lutego, wiele uwagi poświęcono Zrównoważonej i Inteligentnej Strategii Mobilności, która została omówiona w kontekście dwóch opracowywanych opinii – dotyczących bezpieczeństwa lotnisk regionalnych oraz samej strategii. Europejscy samorządowcy dyskutowali również o doświadczeniach i lekcjach wyniesionych z kryzysu wywołanego pandemią COVID-19.
„Moje lotnisko regionalne przyjmowało do tej pory blisko 2,5 miliona pasażerów. Dzisiaj w związku z kryzysem wywołanym pandemią COVID-19 liczba ta spadła o 70%. Konieczna była również redukcja liczby zatrudnienia o 15%. To dowodzi, że sytuacja jest niezmiernie trudna. Samorząd Województwa Wielkopolskiego udzielił lotnisku wsparcia z własnych środków w wysokości 25 milionów złotych. Jest to pomoc w postaci pożyczki, a tymczasem lotniska regionalne potrzebują pomocy w formie bezzwrotnej. Musimy znaleźć źródło takiej pomocy, być może w ramach Funduszu Odbudowy. W przeciwnym razie lotniska będące ważnym elementem rozwoju dla każdego regionu, nie przetrwają obecnego okresu” – mówił M. Woźniak w debacie z członkami na temat przyszłości lotnisk regionalnych, ich wyzwań i możliwości. Od rozpoczęcia pandemii wywołanej COVID-19 lotniska regionalne zostały wystawione na wiele wyzwań. W 2020 r. sektor lotniczy odnotował straty netto w wysokości 56,2 mld EUR, przewieziono o 1,7 mld pasażerów mniej, wykonano o 6,1 mln mniej lotów w porównaniu z 2019 r. oraz zarejestrowano 191 000 zwolnień w Europie. Szacuje się, że ruch lotniczy powróci do poziomu z 2019 r. w najbardziej optymistycznym scenariuszu dopiero w 2024 r., a w najbardziej pesymistycznym - w 2029 roku. Działania naprawcze w tym zakresie będą wymagały aktywności nie tylko zarządów lotnisk, władz regionalnych, krajowych oraz europejskich, a także zapewnienia odpowiednich środków w ramach nowej perspektywy finansowej na 2021-2027. W debacie z europejskimi samorządami uczestniczył również przedstawiciel Komisji Europejskiej, który omówił opublikowaną w grudniu 2020 r. Zrównoważoną i Inteligentną Strategię Mobilności. Jej celem jest odpowiedzenie na pytanie jak odbudować sektor transportowy, aby był on odporny, cyfrowy i nastwiony na przyszłość. Strategia jest zakorzeniona w celach Europejskiego Zielonego Ładu, aby zredukować emisję gazów cieplarnianych. O skutkach pandemii i priorytetach, na których lotniska regionalne będą musiały się skupić mówił Olivier Jankovec, dyrektor generalny Międzynarodowej Rady Portów Lotniczych w Europie (ACI EUROPE) skupiającej ponad 400 lotnisk. Wskazywał on na fakt, iż proces odbudowy lotnisk nie będzie prawdopodobnie możliwy już w pierwszym kwartale 2021 ze względu na niepokoje wywołane nowymi mutacjami wirusa, opóźnieniami w szczepieniach, a w konsekwencji dalszymi ograniczeniami w podróżowaniu. Lotniska będą potrzebowały szeregu instrumentów w postaci m.in. wsparcia w zakresie wypłacania odszkodowań, dekarbonizacji, możliwości odzyskiwania stałych kosztów, do których są zmuszone pozostając otwartymi przy jednoczesnym braku dochodów, pomocy operacyjnej po 2024 roku czy uwzględnienia w rewizji pomocy państwowej nowej rzeczywistości rynkowej.

Więcej o samej Strategii Mobilności członkowie komisji COTER dyskutowali podczas debaty w kontekście przygotowywanej na ten temat opinii Europejskiego Komitetu Regionów. Sprawozdawca zwrócił uwagę, iż strategia oprócz transportu lotniczego, morskiego i pociągów powinna więcej miejsca poświęcić transportowi miejskiemu. Ważnym również elementem jest konieczność sprzyjania zrównoważonym formom mobilności, którymi są np. rowery. To wymaga stworzenia nowych warunków ramowych, odpowiedniej organizacji, wykorzystania technologii, a także normalizacji i harmonizacji.  Przedstawiciele władz lokalnych i regionalnych w swoich wypowiedziach odnosili się często do konieczności uwzględniania obszarów wiejskich i oddalonych. Rowery, technologie wykorzystujące wodór, dzielenie się samochodem to tylko niektóre pomysły na osiąganie celów Europejskiego Zielonego Ładu. Transformacja jest nieunikniona, ale musi obejmować wszystkich, nie tylko tych, którzy mogą sobie na nią pozwolić. Jest ona kosztowna, ale koszty będą jeszcze wyższe jeśli nie zostanie przeprowadzona. Ważne jest również zachęcanie obywateli do myślenia o ochronie środowiska, tak abyśmy wspólnie osiągnęli cel redukcji emisji gazów cieplarnianych o 55% do 2030 r.   
Jednym z ostatnich punktów posiedzenia komisji COTER była dyskusja na temat doświadczeń zdobytych przez regiony i miasta w trakcie pandemii COVID-19. Temat ten jest przedmiotem opinii przygotowywanej w ramach komisji NAT (Komisja Zasobów Naturalnych). Wymiana poglądów na ten temat była wkładem członków komisji COTER w przygotowywany dokument. Podczas debaty europejscy samorządowcy dzielili się wypracowanymi i sprawdzonymi rozwiązaniami związanymi z radzeniem sobie z kryzysem. Zgodnie podkreślali ich kluczową rolę w walce z pandemią wywołaną COVID-19. Przedstawiciele władz lokalnych i regionalnych zwracali m.in. uwagę na konieczność zapewnienia bezpiecznego transportowania pacjentów z przeciążonych szpitali z jednego państwa członkowskiego do drugiego, celem wykorzystania możliwości opieki transgranicznej; wprowadzenia świadectwa szczepienia, które by ułatwiało podróżowanie czy znaczenia wzajemnego uznawania testów na COVID-19.

Autor: Biuro Wielkopolski w Brukseli