W poniedziałek, 9 października rozpoczęła się 157. sesja plenarna Europejskiego Komitetu Regionów, w której udział wziął Marek Woźniak, Marszałek Województwa Wielkopolskiego. Jednocześnie tego samego dnia otwarto Europejski Tydzień Regionów i Miast (EWRC), największe wydarzenie poświęcone europejskim samorządom w Brukseli. Jego głównymi tematami było doroczne sprawozdanie na temat stanu regionów i miast, Europa silniejsza przez spójność oraz demokratyczna przyszłość Europy.

Podczas sesji otwierającej EWRC Przewodniczący Europejskiego Komitetu Regionów Vasco Alvez Cordeiro przedstawił sprawozdanie na temat stanu regionów i miast. Podkreślił największe wyzwania, przed którymi stoją europejskie samorządy wymieniając kryzys klimatyczny oraz wojnę w Ukrainie. Podkreślił również, że 60% celów zrównoważonego rozwoju nie można osiągnąć bez zaangażowania samorządów oraz zwrócił uwagę na problemy społeczne takie, jak bezdomność, długoterminowe bezrobocie, zmiany demograficzne – apelując, aby nie zostawiać nikogo bez wsparcia. 

Unijna komisarz ds. spójności Elisa Ferreira podkreślała, że fundusze unijne pozwoliły na sprostanie największym kryzysom w ostatnich latach: pandemii covid-19, napływowi uchodźców z Ukrainy oraz wysokiej inflacji. Zwróciła jednak uwagę na długoterminowe cele polityki spójności, które odwołują się  do zwiększania zdolności instytucjonalnej i umiejętności ludzkich w regionach. Ponieważ 2023 jest rokiem zamknięcia rozliczeń poprzedniego okresu finansowego UE 2014-2020, komisarz Ferreira wspomniała kilka osiągnięć z tego okresu: wsparcie milionów przedsiębiorców, co przekładało się na stworzenie wielu nowych miejsc pracy, remonty domów i budynków publicznych w celu zwiększenia ich efektywności energetycznej oraz instalację 3000 turbin wiatrowych, co pozwoliło na zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii w koszyku energetycznym w regionach.

Younus Omarjee, przewodniczący Komisji REGI Parlamentu Europejskiego podkreślił wagę spójności politycznej w Europie, która pozwala na tworzenie wspólnoty wartości. Zwrócił też uwagę na to, że Europa znajduje się obecnie w trudnym momencie ze względu na wzmocnienie ruchów nacjonalistycznych w wielu krajach oraz pojawiające się zagrożenia dla demokracji. Przypomniał też o jednym z podstawowych celów polityki spójności jakim jest osiągnięcie równości, także w wymiarze geograficznym, pozwalające na zmniejszenie różnic między wschodem i zachodem Europy.

Minutą ciszy rozpoczął się pierwszy dzień obrad sesji plenarnej KR. Europejscy samorządowy wyrazili w ten sposób wsparcie dla ofiar ataku Hamasu na Izrael.

Gościem sesji plenarnej była Stella Kyriakides, komisarz do spraw zdrowia i bezpieczeństwa żywności, która debatowała z przedstawicielami władz lokalnych i lokalnych na temat Europejskiej Unii Zdrowotnej. Obejmuje ona inicjatywy w zakresie transgranicznego zagrożenia zdrowia, wzmocnienia mandatów Europejskiej Agencji Leków (EMA), Europejskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) oraz utworzenia Urzędu ds. Gotowości i Reagowania na Stany Zagrożenia Zdrowia (HERA). Ich celem było zwiększenie gotowości UE w zakresie bezpieczeństwa zdrowotnego oraz zwiększenie kompetencji najważniejszych agencji UE w oparciu o wnioski wyciągnięte z pandemii COVID-19. Podczas debaty członkowie KR odnosili się do konieczności zapewnienia dostępu do opieki zdrowotnej i leczenia wszystkim obywatelom Unii, w tym osoby mieszkające na terenach graniczących z trwającymi konfliktami. W kontekście obchodzonego Światowego Dnia Zdrowia Psychicznego, europejscy samorządowcy podkreślali również konieczność podjęcia działań w zakresie istniejących wyzwań związanych ze zdrowiem psychicznym, przede wszystkim dotyczących osób młodych, żyjących samotnie i starszych. Zdrowie psychiczne wymaga większej ochrony i działań na rzecz tworzenia statystyk w tym obszarze.

Tematem sesji plenarnej był również przegląd wieloletnich ram finansowych na lata 2021-2027 i wniosek dotyczący ich rewizji. Celem śródokresowego przeglądu budżetu Unii jest zapewnienie wystarczających środków finansowych na reagowanie zarówno na wyzwania, jak i nieprzewidziane wydarzenia, przed którymi stoi obecnie UE, w tym inflację czy klęski żywiołowe. Europejscy samorządowcy wezwali do zwiększenia środków na działania w sytuacjach nadzwyczajnych, a także do przeznaczenia 60 mld euro na instrument na rzecz Ukrainy. KR uznał także potrzebę utworzenia Platformy Technologii Strategicznych dla Europy (STEP), ale nie zgodził się z proponowanym mechanizmem jej finansowania poprzez scentralizowane zarządzanie, które nie uwzględnia lokalnych i regionalnych potrzeb. Polityka opiera się na zasadzie pomocniczości i sprawdzonym modelu wielopoziomowego sprawowania rządów, a w tym przypadku zasada ta nie byłaby uwzględniania. Ponadto, środki polityki spójności nie powinny być przekierowane na nowe działania. Powinna ona pozostać główną polityką inwestycyjną, której celem jest zmniejszanie istniejących różnic w Europie.

W drugim dniu sesji odbyła się debata na temat wsparcia władz lokalnych i regionalnych dla Ukrainy z udziałem Andrija Sadowego, mera Lwowa oraz Tatiany Jehorowej-Łuczenko, nowej przewodniczącej Ukraińskiego Stowarzyszenia Rad Okręgowych i Regionalnych. Podziękowała za dotychczasowe wsparcie jakie Ukraina otrzymała od władz lokalnych i regionalnych i zapewniła, że jej kraj będzie zawsze wiarygodnym partnerem Europejskiego Komitetu Regionów i całej Europy. Odniosła się również do reformy decentralizacyjnej, które jest konieczna w Ukrainie i do której będzie dążyła przewodnicząca w ramach działań podejmowanych przez stowarzyszenie.

Autor: Biuro Wielkopolski w Brukseli